کتاب تغذیه در داوران فوتبال

تغذیه یکی از شاخص‌­های کلیدی در ارتقاء سلامت و بهبود عملکرد ورزشی است. امروزه تغذیه نقش مهمی در آمادگی جسمانی و عملکرد ورزشکاران ایفا می­‌کند. داوران همانند سایر ورزشکاران از برنامه‌های تمرینی منظم و فشرده برای رسیدن به سطح بالایی از عملکرد پیروی می­‌کنند. بنابراین ارزیابی داوران از نظر شاخص‌­های سلامتی و آموزش تغذیه اهمیت بالایی دارد.

اگرچه امروزه مقالات و مطالب مختلف و متنوعی با موضوع تغذیه در مجلات ورزشی منتشر می‌­شود، اما آموزش و اقدامات عملی در این زمینه کافی نیست و می­‌بایست به آن توجه بیشتری شود. این کتاب با توجه به ضرورت آموزش تغذیه به داوران و کمبود منابع در این زمینه گردآوری شده است. در این کتاب اهمیت تغذیه در داوران فوتبال و نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها به همراه توصیه­‌های غذایی کاربردی بیان شده است. همچنین مطالبی در زمینه مدیریت وزن و توصیه‌­های تغذیه‌­ای در شرایط خاص آورده شده است.

ورزش فوتبال همواره مورد توجه پژوهشگران و متخصصان علوم ورزشی بوده است، اما محققان بیشتر به بررسی موضوعات مرتبط با عملکرد بازیکنان تمرکز می‌نمودند و پژوهش‌های اندکی در مورد عملکرد داوران با وجود نقش مهمی که در نتیجه بازی دارند، صورت گرفته است.

داوران فوتبال در کنار فعالیت ورزشی، وظیفه خطیر و حساس قضاوت و مدیریت مسابقات فوتبال را بر عهده دارند، بنابراین توجه به نیازهای فیزیولوژیک آن‌ها و تأمین آن­ نیازها امری ضروری و حیاتی است. آن‌ها علاوه بر توانایی بالای جسمانی به کارکرد صحیح ذهنی و شناختی نیازمند هستند. حداکثر جذب اکسیژن (Maximum Oxygen Uptake) در داوران حرفه‌­ای فوتبال به طور متوسط 51.9 میلی لیتر بر کیلوگرم در دقیقه است. میانگین میزان کار آن‌ها در طول مسابقات با ضربان قلب حدود 160 تا 165 ضربه در دقیقه (85 درصد حداکثر ضربان قلب آن‌ها) نزدیک به 70 تا 80 از حداکثر جذب اکسیژن آن‌ها است، که منجر به مصرف انرژی حدود 1360 کیلوکالری (5700 کیلوژول) می‌­شود.

داوران باید مسافت‌های طولانی را با سرعت‌های متفاوت پوشش دهند تا موقعیت مطلوبی برای نظارت بر رفتار بازیکنان داشته و بتوانند قوانین را در بازی‌ها اجرا کنند. میانگین سرعت آن­‌ها در طول بازی حدود 6.5 کیلومتر در ساعت است. جدول زیر میزان مسافتی که داور وسط و کمک‌داور فوتبال در طول بازی طی می‌کنند را نشان می‌دهد که با یک بازیکن مدافع برابری می­‌کند:

بنابراین توانایی و آمادگی جسمانی داوران باید مشابه بازکنان باشد، اما داوران اغلب نسبت به آن‌ها 15 تا 20 سال بزرگتر هستند، ممکن است زندگی حرفه­‌ای نداشته باشند، تناسب اندام کمتری دارند و به طور معمول در حین بازی تعویض­ نمی­‌شوند.

یکی از عواملی که می‌تواند در تقویت عملکرد جسمی و تصمیم‌گیری داوران مؤثر باشد، تغذیه است. بیشتر مطالعاتی که در زمینۀ تغذیه در داوران فوتبال انجام شده است، به موضوعاتی مانند میزان مصرف انرژی، کم‌آبی (دهیدراسیون) و دریافت مایعات پرداخته است. برنامه غذایی داوران باید متناسب با نیازهای مورد نیاز روزانه و با توجه به برنامه تمرینات و مسابقات تنظیم شود.

نیازهای ویژه داوران

اهمیت تأمین نیازهای داوران اغلب مورد غفلت واقع می‌­شود. در مورد تمرین و تغذیه برای بازیکن بسیار توضیح داده شده است، برای داوران نیز مانند بازیکنان نیاز به توصیه‌های مشابه هست تا خستگی کمتری را تجربه کنند و بتوانند بهترین عملکرد را داشته باشند. بازیکنان در طول تمرین و رقابت تحت نظارت مربیان و کادر فنی هستند، اما داوران اغلب به خودشان واگذار می‌­شوند و مراحل آماده‌­سازی را برای یک مسابقه به تنهایی برنامه‌­ریزی و انجام می‌­دهند.

مطالعات متعددی درباره میزان و شدت دویدن داور طی یک مسابقه انجام شده است. داده‌های اخیر نشان می‌­دهد که داوران تقریباً مشابه بازیکنان می‌دوند، اما الگوی حرکتی متفاوت دارند. به‌عنوان‌مثال، داور نسبت به بازیکنان مسافت بیشتری حرکت به عقب دارد. بدون برنامه تمرینی و تغذیه‌­ای مناسب، داور دچار خستگی می­‌شود، احتمال آسیب­‌دیدگی بالا­ می­‌رود و نمی‌­تواند بازی را به خوبی مدیریت و داوری کند. به طور خاص، داوران باید قبل و حین بازی متناسب با نیازهایشان غذا و آب مصرف کنند.

میزان نیازهای غذایی کمک‌داوران کمتر است اما باید به اندازه داور وسط آماده باشند. باید توجه نمود که اطلاعات کمی در مورد تمرینات داوری و آموزش‌های مرتبط با آمادگی کافی آن‌ها وجود دارد. داوران اغلب مسن‌تر از بازیکنان هستند و این می­‌تواند اهمیت موضوع را بیش­تر و حساس‌­تر کند. به‌طورکلی بازیکنان یک تیم، زیر نظر و هدایت یک یا چند مربی تمرین می­‌کنند؛ اما داوران معمولاً به تنهایی تمرین می‌­کنند.

سطح بازی که داور قضاوت آن را بر عهده دارد، تعیین­کننده میزان و شدت تمرین مورد نیاز است. داوران بین‌المللی و داوران حرفه‌ای فوتبال باید استانداردهای تناسب اندام را داشته باشند و رعایت تغذیه مناسب نقش مهمی در رسیدن به این استانداردها و حفظ آن دارد. داور می‌تواند با استفاده از برنامه‌­های تمرین معین به طور مناسب برای مسابقات آماده شود.

داوران مسابقات سطح پایین به طور معمول نیازی به تمرینات شدید ندارند و شدت و نوع تمرینات متناسب با سطح مسابقات و تعداد داوری‌­ها در یک هفته تعیین می‌­شود. فصل استراحت برای کسانی که مجبورند به تنهایی تمرین کنند، چالش‌های جدید و ویژه‌ای ایجاد می­‌کند. از آنجایی ‌که داوران دوندگی مشابهی با بازیکنانی دارند، باید از دستورالعمل‌های مشابهی برای تغذیه و مایعات در روزهای تمرین یا مسابقه و سایر روزها پیروی کنند. به طور کلی رژیم غذایی داور باید متناسب با شرایط و سطح مسابقه تنظیم شود.

یکی از موضوعاتی که در سال­های اخیر بیش­تر مورد توجه قرار گرفته است، افزایش میزان دوندگی بازیکنان و سرعت مسابقات فوتبال است. از طرفی همواره از داوران خواسته می‌­شود، در نزدیک‌­ترین فاصله با مکانی که توپ در آن قرار دارد، جاگیری کنند تا قضاوت بهتری داشته باشند. بنابراین ضرورت آمادگی جسمانی و تناسب اندام در داوران بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

به‌عبارت‌دیگر داوران علاوه بر قدرت و توان بالا، می­‌بایست سرعت و چابکی لازم را داشته باشند، تا بتواند همگام با بازیکنان در جریان همه اتفاقات داخل و اطراف مستطیل سبز قرار گیرند. البته این مورد با توجه به سطح مسابقات، شرایط آب‌وهوایی، کیفیت زمین و سایر عوامل مرتبط با برگزاری مسابقات فوتبال متفاوت است. در حقیقت نیاز هست هر داور با توجه به شرایط فردی و عواملی که ذکر شد، در جهت تأمین نیازهای تغذیه‌­ای خود برنامه غذایی اختصاصی و مجزایی داشته باشد.

مصرف مایعات در حین مسابقه از دیگر مسائل مهم و چالش‌برانگیز در ورزش فوتبال است. بازیکنان در کنار زمین از لحاظ دریافت مایعات حمایت می‌شوند. اما داوران معمولاً از چنین حمایتی برخوردار نیست. داور وسط مسابقه، دور از کنار زمین است و به مایعات کنار زمین دسترسی ندارد. در بازی‌های سطح بالا، داور چهارم ممکن است بتواند در زمان‌های توقف بازی به داور کمک کند. کمک‌داوران در کنار زمین قرار دارند و می‌تواند در مسیر حرکتی خود مایعات را قرار دهند. در بازی‌های سطح پایین، داوران باید مراقب نیازشان به مایعات باشند. توقف‌های طبیعی بازی می‌­تواند فرصت خوبی برای داوران باشد، اما این فرصت‌ها در مسابقات سطح بالا ممکن است کم باشد. یک پیشنهاد برای داور، استفاده از دستگاه   «camelback» است که توسط دوچرخه‌­سواری نیز استفاده می‌شود و می‌تواند مایعات کافی را در طول یک‌نیمه از مسابقه تأمین کند.

3 در انبار